Cordaan is er voor alle mensen met een verstandelijke beperking: van jong tot oud, van licht tot zeer ernstig verstandelijk beperkt, met of zonder andere beperkingen. Onze drijfveer is een bijdrage leveren aan een waardevol leven. Samen creëren we kansen en mogelijkheden. Zodat u kunt zijn wie u bent.
In 2020 zijn we wereldwijd geconfronteerd met het coronavirus. Ook Cordaan is hierdoor geraakt. Vanaf april zijn cliënten van Cordaan getest op aanwezigheid van het virus. Voor die tijd werd alleen in ziekenhuizen getest en wisten we niet altijd of onze cliënten mogelijk besmet waren. Vanaf april tot eind december testten 122 cliënten woonachtig bij Cordaan positief op het coronavirus. Vier van deze cliënten overleden ten gevolge van de infectie. De overige 118 cliënten zijn inmiddels hersteld. Deze cliënten wonen in 23 verschillende locaties op 38 verschillende afdelingen/ wooneenheden.
De pandemie vroeg veel van cliënten en van medewerkers. Tijdens de eerste golf werd een bezoekregeling ingesteld. Vrijwel van het ene op het andere moment kwamen naasten niet meer op bezoek en konden cliënten niet gaan logeren. Daarnaast werd de dagbesteding gesloten. Beide maatregelen hadden een grote impact op het leven van de cliënten. De structuur, die voor veel cliënten zo belangrijk is, viel weg en cliënten hadden gevoelens van eenzaamheid en angst.
De locaties en afdelingen waar een besmetting had plaatsgevonden, moesten quarantaine- en isolatiecohorten inrichten en met persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) werken. Hoewel op onze locaties voor mensen met een verstandelijke beperking wel ervaring was met norovirusuitbraken, was het instellen van cohorten en het werken met PBM nieuw. Veel locaties hadden geen ervaring met het meten van de lichaamstemperatuur en het bepalen van zuurstofsaturatie bij een cliënt. Medewerkers moesten zich veel nieuwe protocollen eigen maken. Een opgericht COVID-19-ondersteuningsteam (‘rapid response team’) en de GGD boden hierbij ondersteuning op locaties. Elke locatie die een uitbraak had, stelde elke keer een multidisciplinair ‘uitbraakteam’ samen dat gerelateerd aan de besmetting beleid op maat maakte.
De doelgroep maakte dat het instellen van quarantaine of isolatie voor onze cliënten in sommige situaties ingewikkeld was. Het beleid moest voor elke locatie, elke doelgroep of zelfs voor een specifieke cliënt op maat gemaakt worden. Op locaties, bijvoorbeeld tijdens uitbraakoverleggen, zijn met veel betrokkenheid en toewijding moeilijke dilemma’s besproken. Met de input van ieders expertise is steeds het meest passende besluit genomen. Zo is er de keuze gemaakt voor groepsisolatie met risico op besmetting van andere cliënten in plaats van individuele isolatie van een cliënt met toepassing van onvrijwillige zorg (kamer op slot). Ook hebben begeleiders quarantainemaatregelen soepeler toegepast (cliënt mocht met begeleider buiten lopen) om ernstige agressie-incidenten te voorkomen. Bij het heropenen van de dagbesteding in de zomer konden cliënten slechts van één dagbesteding gebruik maken om kruisbesmetting te voorkomen en hierdoor moesten er soms lastige keuzes gemaakt worden.
Door de pandemie was het gemiddelde ziekteverzuim afgelopen jaar hoger en waren medewerkers niet op de locatie inzetbaar omdat ze in quarantaine moesten. Daarnaast bezochten medewerkers van de ondersteunende diensten de locaties niet. Vergaderingen en trainingen vonden digitaal plaats via Microsoft Teams. Hierdoor hebben verschillende lopende projecten en implementaties in 2020 niet of vertraagd plaatsgevonden.
Om de cliëntervaring in kaart te brengen, gebruiken we de aanpak 'Dit vind ik ervan!' (‘DVIE!’), waarin de onderzoekende dialoog centraal staat. Bij deze aanpak gaat een begeleider, die hiervoor training heeft gekregen, in gesprek met zijn of haar cliënt. De cliënt kan zo over diens ervaring vertellen en over wat hij of zij belangrijk vindt. De begeleider gebruikt die informatie vervolgens om betere zorg- en dienstverlening op maat aan te bieden. ‘DVIE!’ kent meerdere varianten. Binnen Cordaan worden twee gesprekslijsten gebruikt: ‘Ik vertel’ voor cliënten en ‘Ik zie en vertel’ voor begeleiders die in gesprek gaan met verwanten. Op een tiental thema’s wordt de ervaringsscore gevraagd aan de cliënt of verwant. Daarnaast geeft de cliënt of verwant aan welke thema’s voor hem belangrijk zijn en of hij verandering wenst ten aanzien van het betreffende thema.
Uit de ingevulde gesprekslijsten in het elektronisch cliëntendossier (ECD) komen de volgende ervaringsscores van cliënten en verwanten naar voren.
Cliënten geven daarnaast aan dat zij vooral verandering wensen op de thema’s Huis, Lijf en Gevoel. De belangrijkste thema’s voor cliënten zijn: Familie, Huis en Lijf.
In februari 2020 heeft de afdeling Kwaliteit onder alle VGZ-woonteams geïnventariseerd hoeveel cliënten voornamelijk non-verbaal communiceren omdat voor hen ‘DVIE! – Ik vertel’ niet geschikt is. Ook is nagegaan wie van deze groep cliënten geen betrokken netwerk heeft, zodat de ‘Ik zie en vertel’-dialoog ook niet kan worden gevoerd. Het doel van de inventarisatie was om met de drie locaties waar relatief de meeste non-verbaal communicerende cliënten wonen, de variant ‘DVIE! - Ik toon’ te verkennen. Medio november 2020 is de verkenning van de ‘Ik toon’-variant hervat. De zelfevaluatie (Q4 2020) bevestigde nogmaals de behoefte aan ‘Ik toon’, aangezien 18 van de 51 teams aangeven behoefte te hebben aan deze variant op hun locatie. De scholing en start met ‘Ik toon’ zal in 2021 plaatsvinden.
Ondanks de coronamaatregelen zijn de DVIE!-gesprekken met verwanten nagenoeg evenveel gevoerd als in voorgaande jaren. Verwanten geven aan dat zij vooral verandering wensen op de thema’s Lijf, Gevoel en Hulp. Daarnaast geven verwanten aan dat zij de thema’s Familie, Veilig voelen en Gevoel het belangrijkst vinden.
Ruim drie jaar lang zet Cordaan met succes ervaringsdeskundigen met een verstandelijke beperking in. Voorheen waren wij bekend als ‘de groep van ervaringsdeskundigen’ en in 2020 is het Buro ErvaringsKracht opgezet. De nieuwe naam en website dragen bij aan het professionele imago dat wij willen uitstralen.
Bekijk de website van Buro Ervaringskracht.
2020 was ook het jaar waarin wij startten met het zelf opleiden van onze ervaringsdeskundigen. We ontwikkelden een eigen leerlijn, met daarin verschillende gastdocenten van binnen en buiten Cordaan. We hebben zes ervaringsdeskundigen en twee coaches opgeleid. Momenteel bestaat het team uit zestien ervaringsdeskundigen en drie coaches.
Onveranderd blijft dat alle ervaringsdeskundigen hun eigen onderwerp hebben waar zij zich voor inzetten. Enkele voorbeelden van deze onderwerpen zijn: medezeggenschap en eigen regie, ouderschap op afstand en huiselijk geweld. De ervaringsdeskundigen worden op verschillende manieren ingezet met als doel de kwaliteit van leven van mensen met een beperking te verhogen.
Enkele voorbeelden van wat Buro ErvaringsKracht in 2020 heeft bereikt, zijn:
Het Leerwerkbedrijf is onderdeel van het domein Werk & Dagbesteding. De ambitie van het Leerwerkbedrijf is om mensen maximaal te laten participeren op de arbeidsmarkt. Om dat te bereiken, worden diverse interventies ingezet. Iedere deelnemer van het Leerwerkbedrijf heeft de mogelijkheid om zich te ontwikkelen op vakvaardigheden, werknemersvaardigheden en veilig werken.
Het Leerwerkbedrijf is per branche ingericht in leerlijnen. Deze leerlijnen sluiten vanaf het begin van het leerproces aan op het niveau waarmee de deelnemers het speciaal onderwijs verlaten hebben. Aan het einde van het leerproces sluiten de leerlijnen aan op de eisen die gesteld worden op de betaalde arbeidsmarkt in de betreffende branche.
Deelnemers van het Leerwerkbedrijf kunnen een certificaat behalen voor de werkprocessen die ze beheersen. Voor beginners is er het basiscertificaat. Als deelnemers verder gevorderd zijn, kunnen ze een praktijkverklaring mbo behalen. Deze praktijkverklaringen zijn gekoppeld aan het entreeniveau van het mbo-onderwijs. Dertig deelnemers zijn inmiddels ingeschreven bij het ROC van Amsterdam voor een praktijkverklaring; in de loop van 2021 worden deze praktijkverklaringen uitgereikt. Deelnemers halen niet het volledige mbo-diploma, maar alleen de onderdelen waarin zij zich bekwaamd hebben.
Om de doorstroom naar de betaalde arbeidsmarkt te versnellen, is twee jaar geleden gestart met het project ‘Individuele Plaatsing en Steun’ (IPS) voor mensen met een LVB. In de geestelijke gezondheidszorg heeft IPS zich bewezen als de effectiefste methode om mensen duurzaam naar betaald werk toe te leiden. In een project van Cordaan wordt deze methodiek ook ingezet voor mensen met een LVB. IPS gaat uit van ‘working first’. Als de werkwens voorop staat, wordt de deelnemer begeleid bij het vinden en behouden van een betaalde baan. Dit is een zeer intensieve begeleidingsmethodiek, met veel resultaat. Inmiddels stroomt - conform de ambitie - circa 10% van de deelnemers van het Leerwerkbedrijf door naar betaald werk. Voor de start van IPS was dit minder dan 1%. In december vond een drukbezocht webinar plaats, waarin de ervaringen en resultaten van IPS werden gedeeld en gepresenteerd. In de zaal van De Balie waren dertig mensen aanwezig, maar online werd het webinar door 250 mensen uit het gehele land gevolgd.
Een van de plekken waarnaar de deelnemers van het Leerwerkbedrijf doorstromen, is de opleiding WoonHulp binnen onze eigen organisatie. Deze opleiding in de ouderen- en/of gehandicaptenzorg wordt door ActiZ en de VGN erkend. Op vijf ouderenlocaties van Cordaan zijn inmiddels woonhulpen in opleiding aan het werk. Inmiddels heeft een aantal van hen zelfs een betaalde baan als woonhulp. Een woonhulp ondersteunt bij de dagelijkse werkzaamheden op de afdeling en voert zelfstandig taken uit als koffie en thee (klaar) zetten, boodschappen doen, bedden verschonen, een spelletje doen en bewoners naar de kapper of de fysiotherapeut brengen. Woonhulpen zijn op een aantal plekken inmiddels onmisbaar voor de verpleging, verzorging, bewoners en verwanten. Cordaan heeft de ambitie uitgesproken om vijftig woonhulpen in dienst te nemen.
Als spin-off van WoonHulp is Wijkteam RED ontwikkeld. Dit is bedoeld voor woonhulpen in de wijk; de afkorting RED staat voor ‘Redder En Doener’. Het betreft een nieuwe functie (inclusief opleiding), speciaal voor mensen met een arbeidshandicap die graag in de thuiszorg willen werken. De thuiswonende ouderen krijgen meer persoonlijke aandacht en de RED-medewerkers krijgen zinvol en inclusief werk. In samenwerking met de Zorgeloos Thuisteams (die mensen verzorgen met een Volledig Pakket Thuis) is in 2020 de eerste RED-medewerker van start gegaan. Zorgeloos Thuis wil in elk team een RED-medewerker aanstellen.
Dit zijn goede kansen voor mensen die een afstand hebben tot de arbeidsmarkt, om aan de slag te gaan bij Cordaan. De IPS-coaches ondersteunen dit proces. IPS richt zich echter niet alleen op Cordaan. Er is inmiddels een groot netwerk van werkgevers, variërend van een supermarkt, carwash, bloemenstal tot een groothandel in levensmiddelen en een koffiecorner.
In de Kennisgroep LVB heeft Cordaan, in samenwerking met Middin en het VU medisch centrum, in 2018 het methodisch kader LifeWise ontwikkeld, en in 2019 is LifeWise binnen Cordaan geïmplementeerd. De meeste LVB+-teams hebben inmiddels het LifeWise-leertraject doorlopen en deze teams werken vanaf dat moment met het methodisch kader. Het leertraject bestaat uit een e-learningmodule, een training en een reflectieopdracht. Medewerkers geven aan dat het begrippenkader van LifeWise het eenvoudiger maakt om te spreken over de ondersteuning met elkaar, met de cliënt en met het netwerk van de cliënt. Door te werken met de vier ondersteuningspijlers en de zestien handvatten wordt gedifferentieerder antwoord gegeven op de hulpvragen van de cliënt. Reflectie en intervisie dragen bij aan een bewuste inzet van de in LifeWise opgenomen interventies. De LifeWise-webapp waarmee medewerkers de pijlers, handvatten en een groot aantal ondersteunende hulpmiddelen altijd bij de hand hebben, draagt bij aan het terugdringen van handelingsverlegenheid. Deze webapp fungeert als een digitale ‘gereedschapskist' voor de hulpverlener.
In elk team dat met LifeWise werkt, is een aandachtsfunctionaris aangesteld die er samen met de teammanager en de gedragsdeskundige voor zorgt dat LifeWise op de juiste wijze wordt ingezet en dat de voorwaarden voor het werken met LifeWise op orde zijn. Inmiddels werken, naast Middin en Cordaan, ook Profila Zorg (Houten), Amsta (Amsterdam) en Esdégé-Reigersdaal (Heerhugowaard) met LifeWise. Naar verwachting zullen meer zorgaanbieders zich aansluiten bij de LifeWise-community waarin kennis wordt gedeeld en LifeWise wordt doorontwikkeld.
Op locatie De Werf en bij Cordaan Jeugd werken begeleiders op basis van het Triple C-behandelmodel. Triple C staat voor Cliënt-Competentie-Coach, waarvan de basis steunt op drie pijlers:
Het model is erop gericht om bewoners het ‘gewone’ leven te laten ervaren. We richten ons op de dingen die goed gaan en werken aan het opbouwen van het vertrouwen van de cliënt, zowel in zichzelf als in de begeleiders (‘Samen 100%’). We kijken anders naar probleemgedrag door elk gedrag te zien als een vorm van communicatie. Samen met de begeleider die hen onvoorwaardelijk ondersteunt, nemen cliënten deel aan een compleet en betekenisvol dagprogramma.
In 2020 hebben we op De Werf, waar mensen met een matige tot zeer ernstige verstandelijk beperking wonen, interessante ontwikkelprocessen gezien. Door de coronacrisis was het een onzeker en vooral onvoorspelbaar jaar voor onze bewoners. Dit vroeg om veel nabijheid voor de bewoners, waarbij telkens gezocht is naar voorspelbaarheid en succeservaringen. Aangezien er geen trainingen konden worden gegeven, hebben de managers, gedragsdeskundigen en meewerkend coaches extra geïnvesteerd in de nabijheid in de teams.
Bij Cordaan Jeugd is gestart met systeemtrainingen waar circa twintig medewerkers (behandelaren, managers, persoonlijk begeleiders) een vijfdaagse training volgen. Door corona hebben zij in 2020 slechts twee dagen training gevolgd en zijn de andere trainingen uitgesteld. Daarnaast is een werkgroep intensief aan de slag gegaan met te onderzoeken in hoeverre Triple C leeft binnen de teams en waar hun behoefte ligt. Dit is de basis om Triple C verder te implementeren en te borgen binnen Cordaan Jeugd in 2021.
Bij Cordaan vinden we een klacht een belangrijk signaal. Bij de behandeling van klachten wordt iedereen serieus genomen. Het gaat er niet om of een klacht gegrond of ongegrond is, maar hoe wij de persoon met die klacht verder helpen met een oplossing voor het probleem. Cordaan heeft een klachtenregeling en voor de uitvoering daarvan is er een team van klachtenfunctionarissen.
In 2020 zijn in totaal 78 officiële klachten ontvangen van 67 cliënten (of hun verwanten) van de VGZ-woonlocaties. Deze klachten hadden met name betrekking op:
Na de implementatie van een nieuw Cordaanbreed ECD in 2019, te weten ONS, zijn de teams met ondersteuning van de nieuw aangestelde coördinatoren Kwaliteit & ECD aan de slag gegaan met ONS. 2020 stond in het teken van het in kaart te brengen van de stand van zaken van de dossiers en van wat nodig is om dossiers zo nodig op orde te krijgen. Het verstrekken van informatie en het geven van trainingen hadden hierbij prioriteit. Hoewel de medewerkers in 2020 hard hebben gewerkt om de dossiers op orde te krijgen en de uitvoering van de methodische cyclus verder te verbeteren, zijn er nog achterstanden in vele dossiers. In 2021 wordt verder gewerkt aan het op orde brengen van de dossiers. Het streven is dat alle cliënten (100%) vóór september 2021 een actueel zorgplan hebben (dat wil zeggen: niet ouder dan zes maanden), dat alle verplichte profielvragenlijsten aanwezig zijn en dat de methodische cyclus gevolgd wordt.
