“Met muziek-therapie dragen we bij aan een gevoel van saamhorigheid, vrolijkheid en verbinding”
Bij Cordaan-locatie Anton de Kom in Amsterdam Zuidoost wonen kwetsbare mensen met een Surinaamse achtergrond met elkaar samen. Zij moeten leven met dementie, een ziekte die het geheugen en de sociale interactie langzaam aantast. Maar in een wereld waarin zoveel verloren lijkt te gaan, zorgt Irene Kruijssen met haar groepsmuziektherapie juist voor verbinding, herkenning en vrolijkheid.
Verbinding
Irene Kruijssen werkt al meer dan 25 jaar als neurologisch muziektherapeut op verschillende woonzorglocaties van Cordaan, waaronder ook Anton de Kom. Hier zingt ze samen met de bewoners en vaste vrijwilligers Daniëlle Power en Diana Esajas (zie foto) voornamelijk Surinaamse liederen tijdens de groepsmuziektherapie.“Muziek roept herinneringen en emoties op,” legt Irene uit. “Door samen te zingen en herinneringen met elkaar te delen, vinden bewoners saamhorigheid, troost en vrolijkheid bij elkaar. Terwijl een ziekte als dementie vaak leidt tot minder sociaal contact, ontstaat door samen te zingen juist weer verbinding. Bewoners denken terug aan vroeger en voelen zich weer thuis.”
Herinneringen
De meeste liederen worden gezongen in het Sranantongo, een taal die bewoners van huis uit kennen — maar die vroeger vaak niet gesproken mocht worden vanwege het kolonialisme. Juist daarom heeft het zingen in deze taal zoveel betekenis. Irene: “Neem bijvoorbeeld het liedje ‘Joe mama’ over moederliefde die altijd blijft. Als je dat hoort en zingt, komen er als vanzelf herinneringen aan je eigen ouders naar boven die je met elkaar kunt delen. Ouders over de hele wereld zijn immers in de kern hetzelfde. Ze kunnen streng zijn, maar ook heel lief. Net als broers en zussen die je vaak plagen, maar die er ook zijn als je ze nodig hebt. Met een dergelijk liedje verbinden we herinneringen van bewoners met elkaar.”
Dementees
Met hulp van vrijwilligers Daniëlle en Diana, die Sranantongo kunnen spreken en schrijven, legt Irene uitspraken van bewoners vast in hun eigen woorden. Ze noemt dit liefdevol ‘Dementees’.“Deze uitspraken noemen we juweeltjes en dat is niet voor niets,” zegt Irene. “Het zijn kostbare zinnen, die iets vertellen over wie iemand was en is. Deze taal herinnert aan vroeger. Door deze uitspraken op te schrijven, bewaren we de verhalen en de liederen van de bewoners. Voor henzelf, hun familie, én voor de volgende generatie.”
Glanzende ogen
Het blijft iets wonderlijks; de enorme kracht die van muziek uitgaat. Zo zie je sommige bewoners die normaal gesproken stilletjes in een hoekje zitten, opeens voluit meezingen met nummers van vroeger. Hun ogen glanzen. Daarmee laten ze zien: ik ben er nog. Irene: “En het mooie is; wij leren zelf ook ontzettend veel van de bewoners. Want ze leren óns hoe het lied gebracht moet worden in zijn puurste vorm — met de juiste klanken, ritme en emoties. Het vormt namelijk een bevestiging en erkenning van wie ze zijn.”
Samen leren
De muziektherapie van Irene gaat verder dan samen muziek maken en samen zingen. “We leren van elkaar, door liedteksten te vertalen en te interpreteren. Want teksten kunnen verschillende betekenissen hebben. Soms verschilt dat zelfs per persoon”, vertelt Irene. “Zo doen we recht aan wat bewoners nog weten en leren wij over de geschiedenis van een lied. De vaste vrijwilligers Diana en Daniëlle zijn hierbij van onschatbare waarde. Zij kennen de verschillende culturen van Suriname en kunnen daar, samen met bewoners, tekst en uitleg over geven. Groepsmuziektherapie is niet alleen leuk en inspirerend, het is ook ontzettend leerzaam.”
