Tentoonstelling 'Who Cares?': Een eerbetoon aan slachtoffers en helden van de zorg tijdens WOII

De tentoonstelling ‘Who Cares?’ gaat over vergeten slachtoffers en verborgen helden in de Tweede Wereldoorlog. Over de zorg in ons land tijdens die donkere jaren. Hoe sterk was de zorg? Bezweek die onder de druk of wist het gruwelijkheden te voorkomen? Wat betekende de oorlog voor patiënten en hulpverleners? 

Wat is een mens waard? 
Met deze tentoonstelling geeft Museum van de Geest een gezicht aan mensen en verhalen die niet eerder zijn belicht. Als bezoeker krijg je aan de hand van kunstwerken, objecten en persoonlijke getuigenissen een beeld van de zorg voor de geest in de periode vlak voor de Tweede Wereldoorlog en hoe dat in de oorlogsjaren veranderde. De tentoonstelling biedt bezoekers een diepgaand inzicht hoe in Nederland (en Duitsland) werd gekeken naar de psychiatrie, verstandelijk gehandicaptenzorg en hun patiënten.  

In Nederland is het nooit zover gekomen als de gruwelijkheden in nazi-Duitsland.  De tentoonstelling legt naadloos de ethische vraagstukken van de zorg in die tijd bloot. Duidelijk is hoe de Nederlandse zorg slechts moeizaam, maar toch overeind bleef en hoe zorgverleners in opstand kwamen tegen de bezetter.   

Samenwerkingen Cordaan 
Als bezoeker kun je op een aantal plekken de tijd nemen bij persoonlijke verhalen van mensen in de oorlog. Daarvoor staan in de tentoonstelling bijzondere stoelen ‘met de ziel van de maker’, gemaakt in de houtwerkplaats van Cordaan. Met de spelers van Theater LeBelle van Cordaan en de Toneelmakerij maakt theatermaker Eva Knibbe de video-installatie ‘Untitled’, inclusief live optredens. Untitled blikt vooruit op een tijd waarin mensen met het syndroom van Down alleen nog in een museum te zien zijn. Hoe kijk je naar mensen met een verstandelijke beperking? Van halfgod tot duivelskind, clown, knuffelbeer of creatief genie. Woorden bepalen hoe je kijkt én wat je ziet. ‘Ik knuffel jou dwars door de tijd heen’, zegt toneelspeler Esrah van Rooij wanneer ze tijdens de repetities hoort hoe mensen met een beperking vroeger werden behandeld.  

Stichting Vergeten Slachtoffers 
In opdracht van de Stichting Vergeten Slachtoffers is het NIOD, Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies, op 14 maart 2019 gestart met het onderzoek naar instellingen voor psychiatrische patiënten en mensen met een verstandelijke beperking in Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het Museum van de Geest is door de Stichting Vergeten Slachtoffers benaderd met de vraag om aandacht te besteden aan deze periode uit de geschiedenis in de vorm van een tentoonstelling.  

Audiotour door Splinter Chabot & persoonlijke verhalen 
Bij de tentoonstelling hoort een audiotour. Met de audiotour duik je de diepte in, hoe heeft het in Duitsland zo ver kunnen komen? En hoe reageerde Nederland? Splinter Chabot leidt je mee het verhaal door en deelt wat hem hierin raakt in het heden en verleden.  

De tentoonstelling ‘Who Cares? Vergeten slachtoffers en verborgen helden van de zorg in WOII’ is te zien van 30 november 2023 tot en met 15 september 2024 in Museum van de Geest | Amsterdam (Amstel 51, Amsterdam)