Veiligheid

Cordaan heeft veiligheid hoog in het vaandel staan. Het bieden van veilige zorg vraagt een veilige woonomgeving, betrokken en bekwame medewerkers en het werken volgens vastgestelde procedures en richtlijnen. Maar ook het aanbieden van deskundigheidsbevordering en het leren van incidenten.

Cliëntveiligheid vanuit perspectief van cliënten, verwanten en teams

Veilige zorg was een van de verbeterpunten uit het kwaliteitsrapport van 2018 en daarom blijven we haar monitoren. In de zelfevaluatie is aan de teams gevraagd te reflecteren op de vraag in hoeverre cliënten zich veilig voelen in relatie tot de medewerkers en de andere cliënten. Dit is gespiegeld aan de antwoorden van cliënten en verwanten in de ‘DVIE!’.

Cliëntveiligheid vanuit perspectief van cliënten, verwanten en teams

Het overgrote deel van de teams geeft aan dat zij denken dat de cliënten zich veilig voelen bij de begeleiding door hun team. De inschatting van het gevoel van veiligheid van cliënten ten aanzien van medebewoners is minder positief en op deze vraag wordt minder goed gescoord dan een jaar geleden. De beleving van de teams is echter anders dan de ervaring van de cliënten en verwanten. Met name de verwanten geven een hogere score aan het thema ‘Veiligheid’ in vergelijking met een jaar geleden.

Incidenten

Tijdens de zorg en begeleiding die dagelijks door honderden medewerkers worden geboden, zijn er ook onbedoelde gebeurtenissen. Van zo’n gebeurtenis, een incident, willen we leren. We registreren incidenten met een cliënt (MIC) of met een medewerker (MIM) in een centraal systeem, TriasWeb. De teammanager van het team waar het incident is gemeld, is verantwoordelijk voor de afhandeling van de incidentmelding en kan op ieder gewenst moment de melding analyseren. Het doel van zorgvuldige incidentenregistratie is dat we van het incident leren en we verbetermaatregelen kunnen treffen om soortgelijke incidenten in de toekomst te voorkomen.

In 2020 zijn 4.015 incidenten gemeld in TriasWeb; dit is een toename van 25% in vergelijking met het voorgaande jaar. De stijging van het aantal gemelde incidenten is met name te zien bij de locaties van De Werf, waar mensen met een matige tot ernstige verstandelijke beperking en/of autisme wonen. De drie meest voorkomende incidenten betreffen agressie en grensoverschrijdend gedrag[1], medicatie, en vallen. Percentueel is deze verdeling nagenoeg hetzelfde als in 2018 en 2019. De stijging van het aantal meldingen is enerzijds te verklaren doordat cliënten meer spanningen ervaarden vanwege de impact van coronamaatregelen zoals het sluiten van de dagbesteding en bezoekverbod. Anderzijds heeft de vereenvoudigde meldroute in TriasWeb sinds januari 2020 en de extra aandacht die is besteed aan het melden en leren van incidenten richting managers, ervoor gezorgd dat de meldingsbereidheid onder medewerkers is toegenomen.

[1] Dit is inclusief een klein aantal incidenten van seksueel grensoverschrijdend gedrag.

Nazorgteam

Als een medewerker een incident als schokkend heeft ervaren, kan diegene rechtstreeks - zonder tussenkomst van manager – bellen met het crisisteam voor nazorg. Een nazorgtraject bestaat in principe uit drie gesprekken. Zo kan in ongeveer zes weken tijd gekeken worden of de aanvrager het incident goed heeft verwerkt. Soms is één of twee gesprekken voldoende en soms een vierde, afhankelijk van de behoefte en het verwerkingsproces. Als er tijdens het traject onverwerkte trauma's naar boven komen, verwijst het nazorgteam door naar professionele hulpverlening. Medewerkers van het nazorgteam geven ook altijd het boekje ‘De Klap te Boven’ van Huub Buijssen mee, waarin het proces van incidentverwerking wordt beschreven en waarin tips gegeven worden hoe ermee om te gaan. Zo kan een medewerker ook zelf monitoren hoe het eigen verwerkingsproces verloopt. Alle medewerkers ervaren het nazorgtraject als belangrijk en waardevol. In 2020 zijn er 33% minder nazorgtrajecten geweest voor medewerkers van de gehele Cordaan organisatie dan in 2019. Voor medewerkers van De Werf is het aantal nagenoeg gelijk gebleven. Bij De Werf waren de gesprekken niet zo zeer gericht op de ervaren agressie-incidenten als wel op het psychosociaal welzijn en de impact van corona op cliënten en ziekteverzuim van medewerkers.

Medicatieveiligheid

In 2020 vonden de eerste voorbereidingen binnen de VGZ plaats om, net als binnen de ouderenzorg van Cordaan, medicatie digitaal af te gaan tekenen. De aanvankelijke planning om dit project in 2020 uit te rollen, is niet gehaald. Dit kwam deels doordat de teams belast waren met corona-uitbraken en –maatregelen en deels doordat de softwareleverancier, die door de gezamenlijke apotheken van Amsterdam gekozen is, nog aanpassingen in het systeem moest doorvoeren om aan de juiste randvoorwaarden te voldoen. Tijdens deze voorbereidingen is het medicatieproces op de locaties goed in kaart gebracht. De verzamelde informatie biedt goede kansen om zowel het medicatiebeleid van de VGZ als de uitvoering ervan op de locaties een kwalitatieve impuls te geven. De pilot en de daaropvolgende grote uitrol van digitaal aftekenen zullen in 2021 plaatsvinden.

Wet zorg en dwang (Wzd)

Per 1 januari 2020 is de Wet zorg en dwang (Wzd) van kracht, maar omdat een aantal artikelen nog niet duidelijk was, is 2020 benoemd als overgangsjaar. Gerelateerd aan de coronapandemie ervoeren we binnen de VGZ veel morele dilemma’s waarvoor we veel collectieve maar ook individuele maatregelen moesten inzetten. Cordaan maakte hierbij continue en multidisciplinair professionele afwegingen, waarbij de risico’s op besmetting steeds afgewogen werden tegen de consequenties voor het mentale welzijn van cliënten door het ontnemen van bewegingsvrijheid. De overheid erkende deze dilemma’s, waarbij is aangegeven dat bij het nemen van maatregelen in het kader van corona geheel of gedeeltelijk afgeweken mocht worden van het stappenplan Wzd. De pandemie heeft er mede voor gezorgd dat de implementatie van de Wzd binnen Cordaan vertraging heeft opgelopen. Alle voorbereidende werkzaamheden zijn wel gereed. Zo is het beleid vastgesteld en is de visie van Cordaan bijgesteld op basis van de wet. Er zijn nieuwe onafhankelijke (niet in dienst bij Cordaan) cliëntvertrouwenspersonen aangewezen, die beschikbaar zijn voor cliënten indien zij vragen of klachten hebben over onvrijwillige zorg. De cliëntvertrouwenspersonen maken nu een rondgang langs de locaties om kennis te maken met de cliënten.

Wet zorg en dwang (Wzd)

Cordaan zal de uitvoering van de Wzd in 2021 verder vormgeven, maar moet daarvoor nog een aantal stappen zetten. Zo gaan alle zorgmedewerkers een onlinebasistraining volgen en de zorgverantwoordelijken worden aanvullend getraind om hun functie goed uit te kunnen voeren. De regionale samenwerking voor uitwisseling van externe deskundigheid is in 2020 opgezet en geformaliseerd, en begin 2021 is gestart met de uitvoering ervan. Cordaan zal zich de komende tijd meer gaan richten op de bewustwording bij medewerkers over onvrijwillige zorg en de regels van de Wzd. We zien in de registratie van onvrijwillige zorg in het ECD dat dit besef er wel is bij de accommodaties, de voormalig Bopz-locaties, maar nog verder ontwikkeld moet worden bij medewerkers van de overige locaties. Op peildatum 7-1-2021 waren in het totaal 73 maatregelen onvrijwillige zorg ingezet bij 53 cliënten (sommige cliënten hebben meerdere maatregelen) waarvan er 10 als tijdelijk/noodsituatie waren ingezet. De meeste onvrijwillige zorg betrof, passend bij de doelgroep, fixatie (fysiek) en beperking bewegingsvrijheid op het lichaam.

Hygiëne

De GGD Amsterdam ondersteunt Cordaan op het gebied van hygiëne en infectiepreventie. 2020 stond in het teken van alle hygiënemaatregelen rondom het coronavirus en de samenwerking met de GGD is intensief geweest. In plaats van jaarlijks terugkerende hygiënescans en adviesaudits op alle locaties uit te voeren, heeft de GGD de locaties ondersteund bij preventie van en bij corona-uitbraken. In korte tijd zijn werkinstructies rondom corona, het gebruik van PBM en algemene hygiënemaatregelen geïmplementeerd op alle locaties.

Preventie

Op verzoek van Cordaan heeft de GGD op alle locaties van Cordaan een preventieve scan uitgevoerd. Tijdens deze scan is gekeken naar infectiepreventie en de naleving van de coronamaatregelen, met als doel de locatie inzicht te geven en zich goed voor te kunnen bereiden op het moment dat een cliënt of medewerker positief getest is op het coronavirus. De scan omvat de volgende onderwerpen: uitbraakmanagement, inrichting, basishygiëne, persoonlijke beschermingsmiddelen, schoonmaak en desinfectie, informeren en trainen. De rapportages van deze scans zijn door de GGD online aan de directie en het management gepresenteerd. De verbeterpunten zijn direct opgepakt en op iedere locatie is de ‘aandachtsvelder hygiëne’ betrokken bij de monitoring hiervan.